تحلیل روانشناختی-اجتماعی رفتار زیست محیطی گندمکاران استان فارس در راستای کشاورزی پایدار

توسعه پایدار یک راهکار برای زندگی و کار در قرن بیست و یکم است. در میان شاخص های مختلف پایداری، مهمترین مولفه توسعه پایدار، حفاظت از محیط زیست در نظر گرفته شده است. نگرانی اساسی سازمان¬های بین المللی و اندیشمندان، بروز معضلات محیط زیست و روند رو به افزایش آن¬ می باشد. "انسان" به عنوان عامل تأثیرگذار و قربانی این بحران به شمار می رود. تحقیق حاضر با هدف دستیابی به مهمترین عوامل در شکل گیری رفتار زیست محیطی کشاورزان گندمکار، با رویکرد طرح تحقیق آمیخته اکتشافی صورت گرفت. این مطالعه در دو فاز کیفی با روش تئوری بنیانی و در فاز کمی از بعد جمع آوری داده ها از شیوه پیمایش بهره گرفته است. بطور خلاصه، در فاز کیفی تحقیق با انجام تعداد 27 مصاحبه عمیق با کشاورزان گندمکار دو روستا از توابع شهرستان سپیدان فارس و ضمن استفاده از تکنیک های مشاهده، مطالعه اسنادی و ضبط صوتی و کتبی مصاحبه ها داده ها جمع اوری گردید. در تجزیه تحلیل داده ها با روش های کدگذاری باز، محوری و گزینشی نهایتاً از تعداد 158 مفهوم شناسایی و طبقه بندی شده، تعداد سه مقوله "نگرش زیست محیطی"، "موقعیت اقتصادی" و "سیاست های زیست محیطی"، به عنوان مقوله های اصلی و نهایتاً بر اساس پدیده رفتار زیست محیطی به عنوان مقوله هسته ای، مدل پارادایمی ترسیم و تحلیل گردید. روش تحقیق در فاز کمی تحقیق، از نوع توصیفی با کاربرد شیوه پیمایشی بود. ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات در این فاز پرسشنامه بود. جامعه اماری فاز کمی شامل کلیه کشاورزان گندم کار استان فارس بود. نتایج فاز کمی شامل همبستگی های معنادار بین متغیرهای مختلف تأثیر گذار بر رفتار زیست محیطی گندمکاران بود. نتایج کاربرد تحلیل معادلات ساختاری نشان داد متغیرهای مطرح شده در چارچوب مفهومی رفتار زیست محیطی گندمکاران، شامل متغیرهای هنجاری، متغیرهای موقعیتی، متغیرهای ارادی و عادتی و متغیرهای زمینه ای در مجموع دارای برازش مناسبی بودند . متغیرهای ارادی و موقعیتی تأثیرات قوی تری بر رفتارنشان دادند. در نهایت الگوی رفتار زیست محیطی گندمکاران ارائه شد. یافته های این تحقیق می تواند به طراحان و سیاست گذاران بخش کشاورزی در راستای ارتقاء پایداری زیست محیطی و کشاورزی یاری رساند.